เหรียญพระพุทธตรีโลกเชษฐ์ เนื้อทองแดง ปี ๒๕๕๘

จัดสร้างโดย วัดสุทัศนเทพวรารามราชวรมหาวิหาร

 

เหรียญพระพุทธตรีโลกเชษฐ์ เนื้อทองแดง พิธีพุทธาภิเษก ณ พระอุโบสถ วัดสุทัศนเทพวรารามราชวรมหาวิหาร ปี พ.ศ. ๒๕๕๘

 

“พระพุทธตรีโลกเชษฐ์” เป็นพระประธานในพระอุโบสถ วัดสุทัศนเทพวรารามราชวรมหาวิหาร อันเป็นวัดประจำรัชกาลที่ ๘ แห่งพระบรมราชจักรีวงศ์ โดยหล่อขึ้นในสมัย พระบาทสมเด็จพระนั่งเกล้าเจ้าอยู่หัว รัชกาลที่ ๓ เป็นพระพุทธรูปปางมารวิชัย ประดิษฐานบนฐานชุกชีสูง ปั้นลายปิดทองคำเปลวประดับกระจกสี ขนาดความกว้างหน้าตักหน้าตักกว้าง ๓ วา ๑๗ นิ้ว สูง ๔ วา ๑๘ นิ้ว นับได้ว่าเป็นพระพุทธรูปที่หล่อได้ใหญ่โตที่สุดในกรุงรัตนโกสินทร์ ณ เวลานั้น เดิมด้านหน้าของพระพุทธตรีโลกเชษฐ์นั้น เคยเป็นที่ประดิษฐานพระศรีศาสดามาก่อน ครั้นเมื่อย้ายพระศรีศาสดาไปประดิษฐานยังพระวิหาร วัดบวรนิเวศราชวรวิหารแล้ว ก็มิได้มีการอัญเชิญพระพุทธปฏิมาองค์ใดมาแทนที่ ทำให้ด้านหน้าพระประธานนั้นยังคงว่างอยู่ จำเนียรกาลต่อมาพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวจึงทรงพระกรุณาโปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้หล่อพระพุทธปฏิมาองค์ใหม่ด้วยโลหะสัมฤทธิ์ขึ้นมา เพื่อเป็นองค์พระประธานในพระอุโบสถแทนองค์เดิม และถวายพระนามว่า "พระพุทธตรีโลกเชษฐ์" ต่อมาในปี พ.ศ. ๒๔๐๗ โปรดเกล้าโปรดกระหม่อมให้สร้างพระอสีติมหาสาวกจำนวน ๘๐ องค์ (อสีติ แปลว่า ๘๐) ด้วยการใช้ปูนปั้นลงสี ปั้นเป็นพระมหาสาวกในท่านั่งพนมมือรับฟังพระบรมพุทธโอวาท และวางไว้ที่หน้าเบื้องพระพักตร์ขององค์พระสัมมาสัมพุทธเจ้า (พระพุทธตรีโลกเชษฐ์)

 

พระพุทธรูปปางมารวิชัย หรือ ปางผจญมาร (ปางสะดุ้งมาร) เป็นพระพุทธรูปลักษณะประทับนั่งขัดสมาธิ คือ ประทับนั่งตั้งพระวรกายตรง ดำรงสติไว้เฉพาะหน้า พระบาทขวาทับพระบาทซ้าย พระหัตถ์ซ้ายวางอยู่บนพระเพลาหงายขึ้น พระหัตถ์ขวาวางอยู่บนพระเพลา คว่ำพระหัตถ์ ปลายพระดัชนีชี้ลงดิน มีตำนานกล่าวไว้ว่า พญามารที่มีชื่อว่า วสวตีกับบริวารได้มาขัดขวางพระองค์ด้วยประการต่างๆ เพื่อมิให้พระองค์ตรัสรู้เป็นพระสัมมาสัมพุทธเจ้า แต่พระองค์ทรงทำจิตมั่นคงไม่หวั่นไหว และใช้พระบารมีที่บำเพ็ญเพียรมาตั้งแต่อดีตชาติจนถึงปัจจุบันในการต่อสู้กับพญามาร จนทำให้พญามารต้องพ่ายแพ้ไป พระพุทธรูปปางนี้ จึงสื่อความหมายถึง "ชัยชนะเหนือสิ่งทั้งปวง" ตามตำราพิชัยสงครามตั้งแต่สมัยโบราณกล่าวไว้ว่า ยามบ้านเมืองทุกข์เข็ญ ผจญศึกศัตรูประชิดติดรบ มีอุปสรรค ผู้ปกครองบ้านเมืองมักสร้างพระพุทธรูปปางมารวิชัยไว้เพื่อเป็นการแก้เคล็ด และเสริมสิริมงคลให้กับบ้านเมือง และหากเรานำพระพุทธรูปปางนี้ มาวิเคราะห์และพิจารณาโดยนัยของ หลักธรรมคำสอนของพระพุทธองค์ ก็อาจกล่าวสรุปได้ว่า พระพุทธรูปปางนี้ คือ การสื่อ หรือ บอกโดยนัย ให้เข้าใจว่า "การเรียนรู้ และปฏิบัติตามหลักธรรมคำสอนขององค์สมเด็จพระสัมมาสัมพุทธเจ้า จะทำให้เราได้รับชัยชนะเหนือกิเลส และสามารถหลุดพ้นจากความทุกข์ และบ่วงกรรมแห่งการเวียนว่ายตายเกิด"